Ahmet Mithat Efendi, arkasında bıraktığı devasa külliyatıyla Türk edebiyatının anlatı atlası gibidir. Yazar, Arnavutlar Solyotlar’la, yenileşme devri Türk anlatı geleneğinin başlangıç dönemi telif örneklerinden birini vermenin yanı sıra, bağlı bulunduğu Osmanlıcılık fikrinin de savunuculuğunu ve izahını yapmaya çalışır. Hikâye, fikir-duygu-gerçek üçlemesi etrafında şekillenir. Hemen girişte Ahmet Mithat Efendi, Bulgarların Osmanlı yönetimindeki rahat ve refahlarından, Avrupalıların kışkırtma ve aldatmalarından ötürü çektikleri sıkıntılardan bahis açar. Böylece Osmanlı birliğinin gerekliliğine esas teşkil edecek bir fikrin temelini atar. Bu bakımdan Arnavutlar Solyotlar bir kurmaca-eleştiri niteliği taşımaktadır.