Prof. Dr. Mehmet Kaplan’ın Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar adı altında 3 cilt olarak derlenen bu makaleleri onun 1939-1986 arası araştırma ve incelemelerini bir araya getirmektedir.

Fuad Köprülü’nün öğrencisi olan Mehmet Kaplan, onun edebiyat tarihi meselelerine getirdiği inceleme metodunu, dikkati asıl edebi esere çevirmek suretiyle aşmıştır. Seçme, değiştirme ve yeniden inşa etme yoluyla çıkan edebi eser, kendisini meydana getiren gerçekten veya unsurlardan farklıdır ve edebi eser bunlara irca edilemez. Ancak bu, edebi eser kendisinin ortaya çıktığı ortamı anlamaya bir vasıta değildir manasına gelmez.

İşte, Mehmet Kaplan, uzun yıllar süren araştırmalarında daima bu ikisini bir arada incelemiştir. Edebi eserler cemiyetin vakıalarını, özlemlerini, tiplerini ortaya koydukları gibi, ayrıca tek başlarına sanat eseri olarak da manalı ve değerlidirler.

Bu ikinci ciltte de, diğerlerinde olduğu gibi Türk edebiyatını bir bütün olarak değerlendiren Mehmet Kaplan’ın geniş bilgisi ve tahlil gücü ile Mevlana’dan günümüz yazarlarına kadar geniş bir kadroyu içine alan tahlilleri bulunmaktadır.